ETËRIT E KISHËS PËR LUFTËN DHE PAQEN (P.3)
Autori: Joan Kostof
Drejtësia dhe paqja janë si sinonime (Klimi i Aleksandrisë, ΒΕΠ 8, 105, 7).
Kur vjen paqja, ajo nuk shfaqet e vetme, as edhe nuk duron që të vijë vetëm, por merr edhe motrën e saj, drejtësinë. Vini re atë që thotë profeti David; “Në ditët e tij do të lulëzojë drejtësia edhe shumë paqe, gjersa të mos jetë më hëna” (Ps. 71.7). Vërtet, çfarë është më e vlefshme se paqja dhe drejtësia, për ata që sundojnë sipas vullnetit të Krishtit? Këtë gjë, miq të Krishtit, e bën të qartë zëri profetik. Sepse dëgjo se çfarë thotë Perëndia: “Në vend të bronzit do të sjell ar, në vend të hekurit do të sjell argjend, në vend të drurit bronz, në vend të gurëve hekur; do të vendos si gjykatësin tënd paqen dhe si kujdestarin tënd drejtësinë” (Is. 60.17) (Sevirianos Gavalon, ΑΙΣ, I, 23, 21).
“Lum ata që bëjnë paqe”. Këtu Ai jo vetëm hedh poshtë faktin që ne të kemi mosmarrëveshje dhe urrejtje për njëri-tjetrin, por kërkon edhe diçka më shumë: të pajtojmë të tjerët, kur kanë armiqësi mes tyre. Dhe ai shpall një çmim shpirtëror. Çfarë është ky? Që paqebërësit "do të quhen bij të Perëndisë" (Math. 5:9). Sepse puna e Birit të Vetëmlindur të Perëndisë ishte të pajtonte ata që ishin në konflikt dhe të pajtonte ata që luftonin me njëri-tjetrin. Më pas, për të mos menduar se paqja është e mirë në të gjitha rastet, Ai shtoi: “Lum ata që ndiqen për hir të drejtësisë, sepse e tyrja është mbretëria e qiejve” (Matth. 5.10), dmth. ata që ndiqen për vyrtytin e tyre, për mbrojtjen e të tjerëve, për devotshmërinë. Me të vërtetë "Drejtësi" zakonisht nënkupton "të gjithë virtytet e shpirtit". (Joan Gojarti. PG 57, 228).
Nëse mbizotëron paqja, dashuria do të mbretërojë. Dhe nëse dashuria mbizotëron, atëherë paqja do të vendoset (Joan Gojarti, PG 62, 174).
Ai që vendos drejtësinë mbi padrejtësinë dhe rendin mbi çrregullimin, ai e konsideron të padenjë për emrin e saj të ashtuquajturën paqe të të pabesëve në krahasim me paqen e njerëzve të mirë. (Augustini, PTH, Libri 19, kap. 12)
Unë gjithashtu pranoj pozicionin e Solomonit, i cili cakton kohën e duhur për çdo gjë (Predikuesi 1:1) dhe e zbatoj atë në rastin e luftës dhe paqes. Por kësaj i shtoj se duhet të kemi kujdes për kohën e secilit prej këtyre ngjarjeve, sepse ndonjëherë lejohet, madje detyrohet dikush të luftojë, por drejtësisht, pra sipas ligjit dhe fjalës së Perëndisë. Por sa më shumë që të mundemi, aq më shumë t’i drejtohemi paqes, sepse ajo është edhe më e lartë edhe hyjnore. Është absurde, ndërkohë që ne e dimë se çfarë lumturie i pret paqebërësit, pasi vetëm ata, nga radhët e atyre që do të shpëtohen, do të quhen bij të Perëndisë (Math. 5:9), vazhdojmë të ruajmë armiqësinë dhe në të njëjtën kohë të mendojmë se po bëjmë diçka të pëlqyer për Perëndinë që u kryqëzua për ne, për të na pajtuar me Veten e Tij dhe për të eliminuar luftën që ka zënë fole brenda nesh. Le të mos kemi ndonjë mendim të tillë të mendim vëllezërit e mi. Vetëm një luftë duhet të zgjedhim, luftën kundër djallit (Grigor Theologu, BEII 59, 173, 10).
“Nëse mundet, sa varet nga ju, të keni paqe me të gjithë njerëzit” (Rom. 12.18). Nëse mundet dhe sa varet nga ju, thekson. Sepse shumë herë nuk është e mundur. Për shembull, kur bëhet fjalë për besimin tek Perëndia, ose kur lufta bëhet për ata që u bëhet padrejtësi. Ajo që thotë ap. Pavli nënkupton këtë gjë: Nga ana jote, të kryesh detyrën e paqes dhe të mos i japësh askujt rast për luftë e grindje, as judeut e as grekut (domethënë asnjë njeriu). Por nëse sheh diku të keqpërdoret devotshmëria, atëherë mos prefero unitetin kundër së vërtetës, por përballoje të keqen me guxim, deri në vdekje. Por edhe në këtë rast mos e bëni shpirtin tuaj fushë beteje, as mos i neverisni njerëzit me mendjen tuaj, por luftoni kundër ideve të gabuara. Ky është kuptimi i “Nëse mundet, sa varet nga ju, të keni paqe me të gjithë njerëzit” (Rom. 12.18). Dhe nëse tjetri nuk bën paqe me ty, ti nuk duhet ta mbushësh shpirtin me shqetësime, por të jesh, siç thashë, shoku i tij, (dmth. ta duash po njësoj dhe realisht) por pa e tradhëtuar askund të vërtetën. (Joan Gojarti, PG 60, 611).
Ekziston edhe rasti i zemërimit të drejtë, siç u zemërua Pavli me Elimën dhe Petro me Safirën. Por unë nuk do ta quaja këtë gjë zemërim, por vyrtyt dhe përkujdesje. Edhe babai zemërohet me të birin e tij, por prej dashurisë. Ndërsa ai që hakmerret, zemërohet në mënyrë mëkatare. Megjithatë, ai që vërtet korrigjon të tjerët, është më i butë se të gjithë. Dhe Perëndia, kur thuhet se është i zemëruar, nuk zemërohet për hakmarrje, por sepse dëshiron të na korrigjojë. Prandaj le ta imitojmë edhe ne. Është e pëlqyeshme nga Perëndia të sillemi në këtë mënyrë, ndërsa taktika e kundërt nuk është e pëlqyeshme për Të. Pra, le të mos zemërohemi sa herë që na rastis. Zemërimi u vendos brenda nesh, jo për të mëkatuar, por për të parandaluar të tjerët të mëkatojnë.
Jo që të na bëhet pasion dhe sëmundje, por të na bëhet ilaç i pasioneve. Imagjino se çfarë e keqe ndodh kur ilaçi bëhet helm, kur atë, me të cilin duhet të shëronim sëmundjet e të tjerëve, ne e përdorim për të shkaktuar lëndime. Ashtu si kur dikush merr një thikë për të prerë copat e kalbura të të tjerëve, dhe në vend të kësaj pret veten duke shkaktuar plagë në të gjithë trupin. Ose kur një mjeshtër fundos varkën duke përdorur timonin, me të cilin pikërisht ai duhet të zbusë vrullin e erërave të forta. Zemërimi është një instrument i dobishëm për të na bërë më të vrullshëm në mbrojtjen e atyre që janë të padrejtë, për të na bërë ndëshkues të mashtrimit. Për këtë arsye edhe ap. Pavli thotë: “Zemërohuni, por mos mëkatoni”. (Efes. 4.26).
“Edhe Varnava donte të merrte me vete Joanin që quhej Mark. Por Pavlit nuk iu duk e pëlqyeshme të marrë me vete atë që qe ndarë prej tyre nga Pamfilia, dhe nuk erdhi me ta në punë. Ndodhi pra një grindje, kaq sa ata u ndanë njëri prej tjetrit; edhe Varnava mori me vete Markun dhe lundroi për në Qipro. Po Pavli zgjodhi Silën dhe doli, si u dorëzua prej vëllezërve në hir të Perëndisë. Edhe shkuan nëpër Siri e nëpër Kiliki, duke forcuar kishat” (Veprat. 15.37-41). Pyet njeriu, a ishte Varnava i keq? Aspak, dhe është shumë marrëzi të mendosh kështu.
Dhe kjo sepse si mund ta justifikonte të qenit i keq për një gjë kaq të parëndësishme? Shihni se para së gjithash nuk u bë asnjë e keqe duke i ndarë nga njëri-tjetri, por një e mirë shumë e madhe, pasi kështu ndihmuan kombe të tëra. Atëherë, nëse kjo nuk do të ndodhte, nuk do ta kishin të lehtë të largoheshin nga njëri-tjetri. Mosmarrëveshja nuk është e keqe këtu pasi ata kanë një mendim tjetër për çështje të tilla dhe në fakt me qëndrime serioze. Tani që duke dashur që të gjithë të edukojnë dhe të mësojnë, ata morën rrugë të ndryshme, çfarë të keqe ka kjo? U ndanë si armiq? Aspak.
Etërit pranojnë se vrasjet gjatë luftërave të drejta nuk bien nën urdhrin e përgjithshëm "Mos vrit".
Vrasja në përgjithësi nuk lejohet. Por vrasja e armiqve në luftë është e ligjshme dhe e lavdërueshme. Për këtë arsye dhe gëzojnë nderime të mëdha ata që shkëlqejnë në luftë dhe janë ngritur kolona përkujtimore për të shpallur arritjet e tyre (Athanasi i Madh, , ΒΕΓΙ 33, 82, 30). Vrasjet e kryera gjatë luftërave, Etërit e kishës (kryesisht Athanasi i Madh) nuk i konsideronin vrasje, sepse donin, mendoj, të dukeshin të mëshirshëm dhe të falnin ata që luftojnë për virtyt dhe devotshmëri (Vasili i Madh, BEP 55 , 208, 11).
Ti vërtet je një fitues (i drejtohet një Viktori) dhe mban vendin e parë në gjithçka. Sepse duke mposhtur armiqtë me armë, sa më shumë që të jetë e mundur, tani i kalon të gjithë dhe në virtyt (Grigor Theologu, ΒΕΠ 60, 283, 7).
Vetë Perëndia që përcaktoi se vrasja e njeriut nuk lejohet (Eksodi 20.15), përjashtoi disa raste, qoftë me ligjin që ai vendosi, qoftë me urdhërat që ndonjëherë u jepte personave të caktuar. Megjithatë, në këtë rast, personi që e ka kryer nuk mban përgjegjësi për vrasjen. Sepse ai iu bind urdhrit të atij që e urdhëroi.
Për këtë arsye, ata që bënin luftëra sipas vullnetit të Më të Lartit, ose ata që në kryerjen e detyrave të tyre i dënonin të pabesët me vdekje, sipas ligjeve të Tij, nuk iu bindën urdhrit “Mos vrit”. Me fjalë të tjera, me një logjikë shumë të drejtë, personat e mësipërm nuk e kanë shkelur fare urdhërin “Mos vrit”. Abrahami jo vetëm që nuk fajësohet për mizorinë e tij, por përkundrazi lavdërohet për devotshmërinë e tij, sepse pranoi të vriste fëmijën e tij jo nga mizoria, por nga bindja ndaj Perëndisë. (Zan. 22.11-13).