Shën Theodhor Haxhi nga Mitilini : 30 Janar
Shën Theodhor Haxhi lindi në
Pirgus Thermis të Lesbos. Jetoi në shekullin XVIII, gjatë viteve të sundimit Osman.
Në vendin e quajtur “Kato Pirgon”, në krah të rrugës, pas një çezme guri shumëvjeçare, sot gjenden muret e rrënuara të një shtëpie kullë, gurët e së cilët u sollën në Kara-tepe gjatë pushtimin gjerman për të ndërtuar shtëpi. Në këtë shtëpi kullë të vjetër lindi Shën Theodhori. Kur u rrit u martua me një grua besëmirë, me të cilën lindi dy fëmijë.
Poeti i madh Odiseas Politis i dha biografit të tij Italo Mario Vitit informacionin se familja e tij e kishte origjinën nga Shën Theodhori, të cilin e vendos si fillim të pemës së tij gjeologjike. Numri i madh i burrave me emrin Theodhor në zonën e Pamfileve lidhet sipas traditës me Neomartirin Theodhor.
Shenjti punonte si këpucar dhe kishte një punishte në tregun qëndror të Mitilinit, në Bash-fanari. Një herë e gjeti veten në një gjendje të dëshpëruar dhe u bë mysliman. Por më vonë erdhi në vete, u ndërgjegjësua për mëkatin e tij dhe shkoi në Malin e Shenjtë. Aty jetoi për një periudhë të madhe kohore, u kungua me Misteret e Shenjta dhe u parapërgatit për martirizim.
U rikthye në Mitilini dhe u paraqit tek kadiu. Me guxim pohoi Krishtin dhe deklaroi se feja myslymane është e rreme. Kadiu menjëherë vendosi dënimin me varje për martirin dhe më pas e çoi tek një tjetër arkond, tek Nazir Omer agai, i cili u mundua që me joshje dhe me premtime ta bindte. Por Shenjti qëndroi i patundur dhe pas torturave të frikshme, u drejtua për tek vendi i ekzekutimit, ku së pari puthi litarin e trekëmbshit, i’u lut Perëndisë dhe kështu pranoi kurorën e fitores më 30 janar 1785.
Lipsani i tij i nderuar u hodh në det, por me ekonominë e Perëndisë u gjend në jug të Mitilinit. Të krishterët e morën trupin e tij e Shenjtit dhe e varrosën në Kishën e Shën Joan Pararendësit, pa lënë gjurmë të varrit, me qëllim që ta mbronin atë, duke e fshehur lipsanin e shenjtë nga sytë e ndyra të turqve.
Aty qëndroi i varrosur për 183 vite, deri në ditën e bekuar të 4 shtatorit 1967, kur u gjetën Lipsanet e tij të Shenjta, duke u bazuar në dëshmitë e shkrimtarit kishtar Shën Nikodhim Agjioritit dhe shkrimtarëve të tjerë. Lipsanet ruhen në kishën e Burimit Jetëdhënës në Varia.
Më 3 shtator 1985, efimeri i Pirgon Thermis, atë Mihail Bulgarelis, mori një pjesë të Lipsaneve të Shenjta të Shën Theodhorit dhe i transferon ato në vendlindjen e Shenjtit.
